Zo klinkt jouw stem op Venus, Mars en Jupiter

In dit artikel:

Geluid heeft materie nodig: zonder voldoende luchtdeeltjes kunnen trillingen zich niet voortplanten. Dat is de rode draad van dit stuk, waarin onderzoekers uitleggen hoe je stem op de verschillende hemellichamen in ons zonnestelsel zou klinken — en waarom die ervaring per locatie drastisch verschilt.

Maan, Mercurius en planetoïden
De maan en veel kleinere rotsen hebben praktisch geen atmosfeer. Omdat er zo weinig deeltjes zijn om geluid voort te planten, hoor je er niets van je eigen stem. Dat betekent ook dat historische beelden zoals Armstrongs eerste woorden alleen opnames dankzij zijn radio-instrumenten mogelijk waren; zonder apparatuur zou je helemaal niets horen.

Venus
Venus is extreem heet (rond 460 °C), waardoor de geluidssnelheid er hoger is dan op aarde (ongeveer 410 m/s tegen ~340 m/s op aarde). Daardoor komen woorden sneller aan en klinkt je stem duidelijk hoger, vergelijkbaar met het effect van helium in je keel: de resonantie verandert en de toonhoogte stijgt. Tegelijk bestaat de atmosfeer grotendeels uit CO2 die hoge tonen sterk dempt, waardoor geluid niet ver reikt en alles relatief “zwaar” en onheilspellend klinkt. De enorme luchtdruk (ongeveer 90 keer die van de aarde) en vijandige temperaturen maken communiceren met blote keel natuurlijk dodelijk.

Mars
Mars heeft een dunne, koude atmosfeer met lagere dichtheid en een lagere geluidssnelheid, waardoor stemmen zachter worden (ongeveer 20 dB minder) en geluid sneller gedempt wordt. Gesprekken zouden dichtbij gevoerd moeten worden; op afstand klink je als een doffe, lage fluistering. Mars produceert daarnaast veel omgevingsgeluid: seizoensgewijze verdamping van CO2 veroorzaakt stofstromen en stofstormen, er zijn turbulente winden en luchtspelingen en natuurlijk het getik en geloei van rovers.

Gasreuzen (Jupiter, Saturnus, Uranus, Neptunus)
Op gasreuzen is er geen vast oppervlak en ontstaat het geluid in een continu veranderende gasmassa. Aan de buitenrand is het extreem koud, waardoor je stem vertraagd en lager klinkt, maar naarmate je dieper zakt — richting warmere, drukkere lagen — neemt de snelheid van geluid en toonhoogte juist toe. De dominante geluiden daar zijn enorme stormen en onweer; Jupiter’s Grote Rode Vlek is een voorbeeld van een levensgrote luchtmassa die buldert, en Neptunus heeft de snelste winden in ons stelsel (tot ~2100 km/u).

Titan (maan van Saturnus)
Titan is de enige maan met een dichte atmosfeer (rijk aan stikstof en wat methaan), waardoor geluid wél kan reizen en stemmen helder kunnen klinken. Het is er echter zeer koud (~−180 °C), wat de geluidssnelheid verlaagt: geluid doet er veel langer over om te reizen (een geluidsgolf die op aarde drie seconden nodig heeft, doet op Titan ongeveer vijf seconden). Op Titan vind je ook vloeibare methaanmeren en methaanregen, die een heel eigenaardige, spetterende achtergrondgeluidwereld creëren.

Exoplaneten
Voor exoplaneten buiten ons zonnestelsel kunnen we soms temperatuur en samenstelling van atmosfeer inschatten, maar drukmetingen blijven lastig — terwijl druk cruciaal is om geluid nauwkeurig te voorspellen. Sommige buitenstaanders lijken een heliumrijke atmosfeer te hebben; ademen in helium geeft op aarde een hogere stem, dus op zulke werelden zou je wellicht een Donald Duck-achtig timbre krijgen.

Kort gezegd: hoe je stem klinkt hangt samen met aanwezigheid en dichtheid van een atmosfeer, temperatuur, samenstelling (welke moleculen hoge tonen absorberen) en druk. Waar geen lucht is, hoor je niets; waar het heet is, klinkt je stem hoger en sneller; waar het koud en ijl is, klinkt hij zachter en lager. En in elk geval: zonder ruimtepak en drukregeling is praten op die planeten in de praktijk geen optie.