Welke dieren gaan we in Nederland tegenkomen door klimaatverandering?
In dit artikel:
Door de opwarming van de aarde verschuiven diersoorten naar gebieden die lijken op hun oorspronkelijke leefomgeving vóór de opwarming — zogenaamde ‘klimaatopschuivers’ — en Nederland krijgt daar al de eerste voorbeelden van te zien.
De bijeneter, een felgekleurd zangvogeltje, verschijnt sinds circa 2010 sporadisch in Nederland en broedt hier steeds vaker. Warme zomers maken bijen en hommels trager, waardoor de bijeneter gemakkelijker kan jagen; werkgroep Bijeneters Nederland telde vorig jaar ongeveer 17 broedparen verspreid over het land.
Ook exotische spinnen profiteren van mildere temperaturen. De wespspin, herkenbaar aan geel-zwart gestreept achterlijf, en andere soorten zoals de schorserenspin en de valse wolfspin worden vaker waargenomen en kunnen zich uiteindelijk permanent vestigen. Dat gaat waarschijnlijk ten koste van inheemse spinnenpopulaties.
Water- en neerslagpatronen spelen een rol bij andere verschuivingen. De steltkluut, die ondiep water nodig heeft om te foerageren, trekt eerder naar Nederland omdat in delen van Zuid-Europa — met name Spanje — langdurige droogte voorkomt. Albert de Jong van Sovon Vogelonderzoek Nederland: “Er is een heel duidelijk verband te zien tussen het aantal steltkluten hier en de hoeveelheid neerslag in Spanje in het voorjaar.” Het gevolg is een sterke toename van broedende steltkluten in Nederland.
Een duidelijk gezondheidsrisico vormt de Aziatische tijgermug. Die gedijt bij warmte én stilstaand water en kan tropische ziekten overbrengen zoals dengue, chikungunya en zika. Tot nu toe heeft de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) bij vondsten snel ingegrepen door mogelijke broedplaatsen rondom de vindplek te verwijderen om vestiging te voorkomen.
Tot slot blijven sommige trekvogels steeds vaker in Nederland: de koereiger, oorspronkelijk uit Afrika, profiteert van zachtere winters en kiest vaker voor volharden in verblijfplaats in plaats van verre trektochten.
Kortom: opwarming en veranderende neerslag laten zich al duidelijk gelden in de Nederlandse fauna — met kleurrijke nieuwkomers, invasieve soorten en veranderende vogeltrekroutes, en met gevolgen voor biodiversiteit én volksgezondheid.