R&D Top 50 van 2025: vertrouwde toppers blijven leidend, frisse spelers breken door

In dit artikel:

TW, TNO en VNO-NCW publiceren de R&D Top 50 2025: een uitgebreide ranglijst van bedrijven die het meest investeren in onderzoek en ontwikkeling op Nederlandse bodem. De lijst, gebaseerd op vrijwillig aangeleverde gegevens, is dit jaar uitgebreid van 30 naar 50 namen om niet alleen de traditionele grootverbruikers, maar ook opkomende scale-ups, deeptech- en AI-bedrijven en internationale spelers met groeiende Nederlandse R&D-teams zichtbaarder te maken. De dataset biedt zo een representatieve momentopname voor trends en sectorvergelijkingen in 2022–2024.

Belangrijkste uitslagen
- ASML blijft veruit koploper met €3,0 miljard aan Nederlandse R&D-uitgaven (tegen €2,8 mrd vorig jaar) en voert ongeveer 70% van zijn wereldwijde R&D uit in Nederland. De stijging hangt samen met voortgaande ontwikkeling van EUV- en High-NA-technologie.
- Philips behoudt de tweede plaats met €650 miljoen (een daling van €50 miljoen), wat aangeeft dat het bedrijf ondanks desinvesteringen nog steeds substantieel in Nederlandse R&D investeert.
- Booking.com verstevigt zijn positie: €554 miljoen aan R&D in Nederland en een sterke groeicurve (CAGR ~40% over 2022–2024), geconcentreerd in Amsterdam.
- TomTom (€335 mln) en Shell Nederland (€325 mln) completeren de top vijf, waarbij Shell ruim een derde van zijn totale R&D in Nederland plaatsvindt.

Trends en sectorale verschuivingen
- De uitbreiding naar 50 posities maakt snelgroeiende maar nog relatief kleine spelers zichtbaar. Voorbeelden van snelle stijgers zijn SyncVR Medical, QuantWare, Axelera AI, LeydenJar, Florensis en Hadrian. Deze bedrijven hebben doorgaans bescheiden absolute uitgaven maar hoge groeipercentages, en vormen de onderstroom van toekomstige R&D-infrastructuur.
- De onderste twintig posities tonen een toegenomen aanwezigheid van deeptech, AI-hardware, quantum- en chiptechnologie (o.a. QuantWare, Nearfield Instruments, Axelera AI). Ook batterij- en energietechnologie (LeydenJar) en agri-foodscaleups scoren opvallend.
- Agri-food blijft sterk vertegenwoordigd met bedrijven als Enza Zaden, Rijk Zwaan, Royal Van Zanten en Florensis, wat de rol van Nederland in zaadveredeling en teeltinnovatie onderstreept.
- Grote farmaceutische spelers (AstraZeneca, Novartis, Johnson & Johnson Nederland) tonen aan dat Nederland een aantrekkelijk R&D-knoppunt in Europa is, ook al gebeurt het merendeel van hun research mondiaal elders.

R&D-personeel en regionale verankering
- ASML is ook verreweg de grootste R&D-werkgever (11.249 fte). Daarna volgen KPN (3.464 fte), Booking.com (2.950 fte) en Philips (2.400 fte). Er is geen eenduidig verband tussen uitgaven en aantal R&D-medewerkers: kostendichtheid per fte verschilt sterk per sector.
- Sommige bedrijven voeren vrijwel al hun R&D in Nederland uit (TomTom, DAF Trucks, Nedap, Priva), terwijl andere multinationals slechts een klein deel van hun totale R&D hier plaatsen.

Beperkingen en oproep
- Omdat deelname vrijwillig is, vormt de Top 50 geen volledig overzicht van alle Nederlandse R&D-investeerders, maar wel een waardevolle en dynamische indicatie. TW roept bedrijven op om in 2026 opnieuw gegevens te delen om de ranglijst te versterken.

Conclusie
De R&D Top 50 2025 laat een steeds diverser en dynamischer Nederlands innovatie-ecosysteem zien: van dominante spelers als ASML tot snelgroeiende deeptech- en agri-foodbedrijven. Nederland bevestigt daarmee zijn positie als aantrekkelijke thuisbasis voor zowel niche-innovatie als grootschalige researchcentra.