Psycholoog: 'Leer jongeren hoe ze kritisch en weerbaar kunnen zijn in die digitale wereld'

In dit artikel:

Sociale media zijn bijna onlosmakelijk verbonden met het dagelijks leven van Nederlandse jongeren; volgens recent onderzoek van het Trimbos-instituut gebruiken ruim 87 procent van de twaalf- tot zestienjarigen bijna dagelijks deze platforms. Ontwikkelingspsycholoog Wouter van den Bos van de Universiteit van Amsterdam waarschuwt echter voor de kwetsbaarheid die dit met zich meebrengt. Hij benadrukt dat sociale mediaplatforms niet zijn ontworpen met jongerenbescherming als prioriteit en eerder gericht zijn op het maximaliseren van gebruikersduur, wat tijd weghaalt van belangrijkere bezigheden. Jongeren krijgen regelmatig schadelijke content te zien, zoals ongezonde dieetpromotie en geweld, en lopen bovendien risico’s door gemakkelijke toegang tot vreemden met mogelijk slechte bedoelingen.

Desondanks erkent Van den Bos ook de positieve kanten van sociale media, zoals het bieden van sociale verbinding en ontspanning. Hij pleit ervoor jongeren niet volledig van deze platformen te weren, omdat ze anders bij latere toegang onvoldoende voorbereid zijn op de ongereguleerde digitale omgeving. In plaats daarvan moet de focus liggen op het aanpakken van manipulatieve algoritmes die continu gebruikers vasthouden door wisselende prikkels, vergelijkbaar met gokmachines, wat volgens hem onwenselijk is voor jongeren die op die leeftijd niet mogen gokken.

Van den Bos adviseert om beleidsmatig in te grijpen op deze systemen en duidelijke leeftijdsgrenzen in te stellen, bijvoorbeeld vergelijkbaar met de Kijkwijzer voor televisieprogramma’s. Hij onderscheidt apps met negatieve effecten, zoals TikTok, van communicatiemiddelen als WhatsApp en Snapchat, die juist sociale voordelen bieden. Cruciaal is daarnaast dat zowel ouders als scholen jongeren leren kritisch en weerbaar te zijn in het digitale landschap, zodat ze veilig en zelfstandig online kunnen navigeren. Het internet zal immers blijven bestaan, en digitale opvoeding is daarom noodzakelijk om jongeren te beschermen én te empoweren.