Nederlandse kennisinstellingen horen bij de Europese top in innovatie
In dit artikel:
Nederland staat opvallend hoog in de Europese innovatieranking, blijkt uit onderzoek van het Europees Octrooibureau (EOB) en Fraunhofer ISI over de periode 2001–2020. Publieke onderzoeksorganisaties (PRO’s) uit de EOB-lidstaten dienden bijna 63.000 octrooiaanvragen in; meer dan 3.800 daarvan kwamen uit Nederland, waarmee ons land alleen door Frankrijk en Duitsland werd overtroffen — opmerkelijk voor een klein land.
TNO is de drijvende kracht achter die Nederlandse score. Het instituut tekende voor 2.923 van de Nederlandse PRO-aanvragen, ongeveer 77 procent, en behoort daarmee tot de vijf grootste publieke octrooiaanvragers van Europa. Sinds 2017 heeft TNO meer dan 45 spin-offs opgestart, goed voor ongeveer 700 banen en een gezamenlijke waarde van circa 664 miljoen euro. Een recent voorbeeld is Nearfield Instruments, dat in 2024 135 miljoen euro ophaalde voor nanoschaal-meettechnologie.
Ook universiteiten en academische ziekenhuizen spelen een belangrijke rol. Europees gezien kwamen er ruim 17.400 octrooiaanvragen van academische ziekenhuizen; 559 van die aanvragen waren Nederlands. Nederland valt op doordat ongeveer 60 procent van de ziekenhuisaanvragen rechtstreeks door de instellingen zelf wordt ingediend — het hoogste aandeel in Europa — waarbij het Leids Universitair Medisch Centrum als koploper wordt genoemd. Andere kennisinstellingen dragen ook bij: NWO diende 187 aanvragen in en het Nederlands Kanker Instituut 140, wat wijst op een breed en complementair onderzoekslandschap.
De rapporteurs wijzen op een aantal verklarende factoren: sterke publieke onderzoeksinfrastructuur, goed georganiseerde samenwerking met het bedrijfsleven en een expliciete focus op maatschappelijke toepassing en marktvertaling. Die praktijkgerichte oriëntatie verklaart mede de groei van Nederlandse PRO-aanvragen van circa 90 in 2001 naar 175 in 2020.
Verder loopt Nederland voorop bij de adoptie van het Unitary Patent-systeem binnen publieke instellingen en academische ziekenhuizen (44,4 procent tegenover een Europees gemiddelde van bijna 41 procent), wat het eenvoudiger maakt om octrooibescherming grensoverschrijdend te regelen. Kortom: ondanks geringe omvang is Nederland een zwaargewicht in Europees toegepast onderzoek en technologieoverdracht.