Misinformatie en verkiezingen gaan hand in hand en dat is slecht nieuws
In dit artikel:
Elke nanoseconde wordt nieuwe informatie online gezet — en tijdens verkiezingen neemt het aanbod aan onbetrouwbare berichten sterk toe. Lector Ben Wagner (Media, Technology and Society, Hogeschool Inholland) waarschuwt dat die constante stroom misinformatie het publieke vertrouwen aantast: "Het zorgt ervoor dat je alles in twijfel trekt."
Begin 2025 bleek hoe vergaande inmenging kan zijn toen de pro‑Russische kandidaat Călin Georgescu bij de Roemeense presidentsverkiezingen veel steun kreeg dankzij een Kremlin‑gestuurde campagne. Een ‘internetleger’ vulde websites en Telegramkanalen met lofbetuigingen en zorgde ervoor dat zoveel mogelijk Roemenen die berichten te zien kregen; pas later werd de Russische inmenging ontdekt en Georgescu uitgesloten.
Wagner onderzoekt al jaren de impact van online misinformatie op stemgedrag in Nederland, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten, en binnenkort ook Hongarije. Zijn bevindingen: in Nederland verschijnen rond verkiezingen opvallend veel onjuiste of manipulatieve berichten, meer dan in sommige andere onderzochte landen. Dat komt deels omdat Nederland veel internationale bedrijven huisvest — denk aan chipfabrikanten — waardoor buitenlandse actoren er belang bij hebben het publieke debat en het beleid te beïnvloeden.
Misinformatie kent vele vormen: van door AI gemaakte deepfakes en amateuristisch nepnieuws tot georganiseerde staatsoperaties zoals in Roemenië. De schade is structureel: door de voortdurende blootstelling aan onbetrouwbare informatie wordt zelfs legitieme berichtgeving gewantrouwd, wat het voor betrouwbare bronnen en politici moeilijk maakt om geloofwaardigheid te behouden.
Wat kunnen burgers doen? Wagner erkent dat individuele tegenmaatregelen beperkt effectief zijn — zelfs wie alles controleert wordt beïnvloed door de informatie in zijn omgeving — maar benadrukt het belang van blijvende kritisch denken en verificatie. Een praktische raad is om niet klakkeloos op kunstmatige intelligentie te vertrouwen en meerdere, betrouwbare bronnen en factcheckers te raadplegen. Brede oplossingen vereisen bovendien aandacht op platform- en beleidsniveau om de stroom van misinformatie te remmen.