Is je neus ook in je slaap bezig met geuren opsnuiven?

In dit artikel:

Je neus blijft ook ’s nachts lucht verwarmen, reinigen en bevochtigen, en neemt nog steeds geurmoleculen op — maar de manier waarop die geuren door het brein worden verwerkt verandert tijdens slaap. Geurprikkels bereiken het reukepitheel in de neusholte en van daar de bulbus olfactorius (reukkolf), die informatie doorstuurt naar de primaire reukcortex en vervolgens naar secundaire reukgebieden zoals de amygdala, die kan beslissen of een geur om onmiddellijke actie vraagt.

Volgens een Amerikaans-Britse literatuurstudie uit 2022 neemt de communicatie tussen de reukkolf en andere hersendelen tijdens slaap af, al is het onduidelijk waarom. Veel laboratoriumonderzoek is bovendien op knaagdieren gedaan, waardoor vertaling naar mensen moeilijk is — een vergelijking die onderzoekers zelf soms als appels-en-peren noemen.

Praktisch gevolg: geuren wekken mensen veel minder snel dan harde geluiden of pijnlijke prikkels. Zoals professor Johan Verbraecken het stelde: “Je kunt geuren alleen interpreteren als je bij bewustzijn bent.” Studies bij mensen ondersteunen dat: een kleine studie van de Brown University (2004) en vervolgonderzoek in Dresden (2009) toonden aan dat het brein wel reageert op sterke geuren tijdens de slaap, maar dat die reacties meestal niet voldoende zijn om te ontwaken.

Kortom: je neus stopt niet met werken in bed, maar de reukverwerking gaat in een soort nachtstand waardoor geuroorzaken zelden leiden tot wakker worden. Dat verklaart waarom geuren alleen in wakkere toestand snel tot herkenning en actie leiden, terwijl gehoor en tastzin wél vaak voldoende zijn om je uit slaap te halen — een belangrijke overweging voor veiligheid (bijvoorbeeld gas- of branddetectie).