Hoeveel euro moet je krijgen om naar de sportschool te gaan?

In dit artikel:

Onderzoeker David de Buisonjé (Radboud Universiteit Nijmegen) onderzoekt of financiële prikkels mensen daadwerkelijk naar de sportschool krijgen — en welke beloningen het beste werken. Een bewezen succesvolle methode is de zogenaamde beweegloterij: deelnemers maken wekelijks kans op een geldprijs (in een Tilburgse studie 100 euro) als ze twee keer per week sporten. In die studie haalde slechts 25% van de controlegroep de afspraak, tegenover ongeveer 60% onder deelnemers met de loterij.

Niet alleen grote prijzen blijken effectief. Grootschalig Amerikaans onderzoek uit 2021 laat zien dat juist kleine, goed getimede beloningen veel kunnen doen: een microbeloning van bijvoorbeeld 10 cent kan mensen weer op het goede spoor brengen nadat ze een keer zijn afgehaakt. Timing — het moment van de stimulans — blijkt belangrijker dan het absolute bedrag.

Een andere krachtige aanpak maakt gebruik van verliesaversie: mensen zetten eigen geld in (een ‘beweeg-deposito’) en krijgen dat alleen terug als ze hun doelen halen. Dergelijke inzet en het risico om geld kwijt te raken hebben langdurige effecten, maar vragen vrijwillige deelname en zijn daardoor niet voor iedereen geschikt.

Er zijn ook ethische en praktische bezwaren: is het eerlijk om mensen te betalen voor gedrag dat anderen al uit zichzelf vertonen? De Buisonjé zet daar tegenin dat preventieve uitgaven, als ze zorgkosten op termijn verlagen, economisch te rechtvaardigen kunnen zijn. Tegelijk waarschuwt hij dat meer onderzoek nodig is om te bepalen welke prikkels kosteneffectief zijn, voor welke groepen en in welke contexten.

Beloningsprogramma’s bestaan al in verschillende vormen — van cryptobeloningen tot kortingsregelingen van verzekeraars — en zullen waarschijnlijk groeien. De kernboodschap is dat slimme financiële prikkels, gebruikt in combinatie met inzicht uit gedragseconomie (zoals present bias en verliesaversie), kunnen helpen gezond gedrag te stimuleren in een omgeving die dagelijks ongezonde verleidingen biedt. Op lange termijn hoopt men dat gezond leven zo ingebed raakt dat externe betalingen overbodig worden.