Hoe voorkom je tranen bij het snijden van uien?
In dit artikel:
Quest-redacteur Soraya testte verschillende online hacks in haar keuken om te voorkomen dat uien haar ogen doen tranen; wetenschappelijke uitleg komt van hoogleraar Daniel Bonn (Universiteit van Amsterdam). Het huilen bij het snijden van uien ontstaat doordat beschadigde uicellen een stof vormen — syn-propanethial-S-oxide — die makkelijk verdampt of in kleine druppeltjes (aerosolen) vrijkomt. Als die stof je ogen of neus bereikt, leidt dat tot een branderig gevoel en reflexmatig tranen.
Welke uien?
- Gele en rode uien veroorzaken meestal meer tranen doordat ze meer zwavelverbindingen bevatten. Zoete uien (en speciale rassen als Sunion) geven minder tranen, maar vaak ook minder smaak.
De geteste methodes en bevindingen
- Kraan laten lopen: stromend water creëert lokale luchtstromen en vangt deels aerosolen, maar is alleen gedeeltelijk effectief en verspilt veel water. Soraya merkte weinig voordeel.
- Scherp mes en langzaam snijden: één van de betere praktische oplossingen. Een scherp mes vermindert interne druk in de ui en genereert minder spattende druppeltjes; Cornell-onderzoek met een mini-guillotine ondersteunt dit. Langzaam snijden helpt nog extra.
- Door je mond ademen: beperkt effect. Het voorkomt deels neusirritatie, maar aerosolen blijven rondzweven en kunnen nog steeds je ogen bereiken.
- Koud bewaren (koelkast/vriezer): in Soraya’s test verminderde kou de tranen sterk. Mogelijke verklaring is dat de chemische reactie voor de tranen minder actief is bij lagere temperaturen, al is dit nog niet uitgebreid onderzocht. Nadeel: smaakverlies na (vries)kou.
- Ventilator: goed resultaat doordat een gerichte luchtstroom damp en fijne druppels van je gezicht wegvoert. Let op dat wind ook “windtranen” kan veroorzaken.
- Duikbril: de meest effectieve methode in de test; voorkomt dat damp en druppeltjes je ogen bereiken. Praktisch en simpel, al ziet het er onmodieus uit; contactlenzen bieden enige bescherming maar zijn niet altijd handig of goedkoop.
Andere internettrucs zoals een stukje brood in je mond of een metalen lepel hebben geen overtuigend wetenschappelijk bewijs en kunnen vooral op placebo berusten.
Aanbeveling
De meest betrouwbare oplossing is het fysiek blokkeren van contact tussen irriterende deeltjes en je ogen (duikbril) of combineren van praktische maatregelen: koelen van de ui, scherp mes en goede ventilatie/afzuiging. Voor wie smaak belangrijk is, verdient een scherp, langzaam mes plus ventilator de voorkeur boven bevriezen.