Het raadsel van komeet 3I/Atlas, een indringer van buiten ons zonnestelsel
In dit artikel:
Op 1 juli registreerde de ATLAS-telescoop in Chili een snel bewegend object dat niet thuishoort in ons zonnestelsel: komeet 3I/Atlas. Astronomen achten het interstellair — het is het derde bekende bezoek uit de ruimte tussen de sterren, na 1I/ʻOumuamua (2017) en 2I/Borisov (2019) — en mogelijk zo’n zeven miljard jaar oud.
De komeet viel meteen op vanwege zijn snelheid: ongeveer 61 km/s bij ontdekking, aanzienlijk sneller dan eerdere interstellaire vondsten (een snelheid waarmee je in zo’n zes seconden van Amsterdam naar Londen komt). Observaties tonen een traanvormige gloed (coma) rond het object, een kenmerk van kometen die vol ijs en stof zitten en door zonnewarmte materiaal verliezen. Onderzoeksteams schatten een waterdampuitstroom van zo’n 40 kg per seconde; daarnaast wijzen spectra op gangbare komeetbestanddelen zoals koolstofdioxide en zelfs metalen dampen (nikkel). Beelden van Hubble suggereren dat 3I/Atlas een diameter kan hebben van enkele honderden meters tot bijna zes kilometer — mogelijk het grootste interstellaire object dat ooit is waargenomen.
De ontdekking leidde ook tot speculatie: astrofysicus Avi Loeb publiceerde een artikel waarin hij het object als gedachte-experiment als mogelijk kunstmatig voorstelde. Die hypothese kreeg veel media-aandacht, maar organisaties als NASA en veel wetenschappers vinden voldoende bewijs voor de natuurlijke, komeetachtige aard van 3I/Atlas.
Timing en observatiemogelijkheden begrenzen voorlopig wat we kunnen leren. Vanaf de aarde gezien staat de komeet nu achter de zon, die het zicht belemmert; op 29–30 oktober 2025 passeert 3I/Atlas het dichtst bij de zon, op circa 210 miljoen kilometer (ter vergelijking: de aarde staat op ongeveer 150 miljoen kilometer). Begin december komt het object weer zichtbaar uit achter de zon; het zal echter nooit dicht bij de aarde komen — de minimale afstand is naar schatting rond 270 miljoen kilometer, dus geen botsingsgevaar.
Voor wetenschappers is 3I/Atlas een buitenkans om materie van buiten ons stelsel direct te bestuderen en te vergelijken met objecten uit ons eigen zonnestelsel. Meetcampagnes vanaf grond- en ruimteinstrumenten zijn gepland. Netwerken als het International Asteroid Warning Network gebruiken de komeet ook als proefobject om technieken voor detectie en baanvoorspelling van snelle, ongebruikelijke ruimteobjecten te verbeteren — relevant voor toekomstige inslagwaarschuwing. Er is zelfs gespeculeerd dat ruimtemissies zoals Europa Clipper de staart van de komeet van dichterbij zouden kunnen bestuderen of materiaalmonsters zouden kunnen nemen, wat een unieke blik op interstellair materiaal zou opleveren.
Na zijn passage verlaat 3I/Atlas weer ons zonnestelsel; pas rond 2028 passeert hij de regio rond Neptunus. Tot die tijd blijven astronomen gegevens verzamelen om beter te begrijpen hoe planeten en kleine lichamen in andere sterrenstelsels gevormd zijn.