Déjà vu: waarom voelt het soms alsof je een gebeurtenis al eerder meegemaakt hebt?

In dit artikel:

Déjà vu is een algemeen ervaren fenomeen waarbij mensen het gevoel hebben een situatie al eerder te hebben meegemaakt. Het begrip, dat letterlijk ‘eerder gezien’ betekent, werd in 1876 voor het eerst beschreven door de Franse filosoof Émile Boirac. Anne Cleary, hoogleraar psychologie aan de Colorado State University, onderzoekt wat er in onze hersenen gebeurt tijdens dit mysterieuze gevoel.

In haar onderzoek uit 2018 gebruikte Cleary een innovatieve benadering met het populaire spel De Sims. Ze creëerde gelijkenissen tussen verschillende virtuele omgevingen, zoals een bowlingbaan en een metrostation. Proefpersonen gaven aan dat zij een sterk déjà-vu-gevoel ervoeren wanneer ze de ruimtes tegenkwamen die gelijkenis vertoonden met de eerdere omgevingen. De intensiteit van het déjà vu hing direct samen met de gelijkenis van de ruimtes.

Cleary merkt op dat mensen die vaak reizen of films kijken, vaker deze gevleugelde ervaringen rapporteren. De mysterie van waarom mensen denken situaties te kunnen voorspellen tijdens een déjà vu blijft echter bestaan. Experimenten toonden aan dat, hoewel proefpersonen dachten dat ze wisten wat er ging gebeuren, hun voorspellingen niet beter waren dan die van anderen zonder déjà vu-gevoel. De onderzoekers veronderstellen dat het overweldigende gevoel van herkenning zo sterk is, dat het zelfs achteraf een illusie van kennis creëert. Een déjà vu kan dus gezien worden als een herinnering die maar net op het puntje van de tong ligt, zelfs wanneer de uitkomst niet kon worden geweten.